Trong quá trình nuôi tôm, gây màu nước là một công tác cực kỳ quan trọng, nhưng thao tác trên thực tế cho thấy làm nhiều mà không thu được bao nhiêu. Phương pháp gây màu nước theo như thông thường tồn tại mặt tốt và mặt xấu nhất định. Làm thế nào để nắm được nguyên tắc gây màu nước, hiểu rõ phương pháp gây màu chính xác là vấn đề trọng điểm được bàn luận trong bài viết: gây màu nước trước khi thả giống, các hộ nuôi đều biết gây màu nước và hiểu được tầm quan trọng của công việc gây màu nước nhưng trên thực tế luôn hao tốn công sức mà không có kết quả gì khả quan, có những chỗ nước khó gây màu, có chỗ gây màu được mấy ngày màu nước lại trở nên kém đi, hiệu quả gây màu luôn không như mong muốn. Làm thế nào để làm tốt công tác gây màu nước,chúng tôi xin đưa ra một vài kiến nghị sau, có thể sử dụng để tham khảo.
Làm thế nào để gây màu nước nuôi tôm
Trong quá trình nuôi tôm, gây màu nước là một công tác cực kỳ quan trọng, nhưng thao tác trên thực tế cho thấy làm nhiều mà không thu được bao nhiêu. Phương pháp gây màu nước theo như thông thường tồn tại mặt tốt và mặt xấu nhất định. Làm thế nào để nắm được nguyên tắc gây màu nước, hiểu rõ phương pháp gây màu chính xác là vấn đề trọng điểm được bàn luận trong bài viết: gây màu nước trước khi thả giống, các hộ nuôi đều biết gây màu nước và hiểu được tầm quan trọng của công việc gây màu nước nhưng trên thực tế luôn hao tốn công sức mà không có kết quả gì khả quan, có những chỗ nước khó gây màu, có chỗ gây màu được mấy ngày màu nước lại trở nên kém đi, hiệu quả gây màu luôn không như mong muốn. Làm thế nào để làm tốt công tác gây màu nước,chúng tôi xin đưa ra một vài kiến nghị sau, có thể sử dụng để tham khảo.
I. Nguyên tắc gây màu nước trước khi thả giống
1. Nước được gây màu và các chất dinh dưỡng trong phân bón (đạm, lân, kali và các nguyên tố vi lượng khác) nên cân bằng giữa các chất.
2. Phân vô cơ ( phân hóa học) là sản phẩm hiệu quả tức thì, tuy gây màu nước nhanh nhưng thời gian duy trì ngắn; phân hữu cơ thuộc sản phẩm hiệu quả kéo dài, tuy gây màu nước chậm nhưng thời gian duy trì khá lâu. Hai loại kết hợp sử dụng một cách hợp lí có thể đạt được hiệu quả gây màu nước tốt vừa nhanh mà lại ổn định.
3. Khi sử dụng phân vô cơ phải dựa vào tình hình ánh sáng mặt trời, dùng ít nhưng nhiều lần. Ánh sáng mạnh, thời gian chiếu sáng dài thì bón nhiều, ngược lại thì bón ít nhưng bón nhiều lần. Nếu không thì những ngày trời mưa, sau khi bón phân thì phần lớn các chất chìm xuống đáy ao, có khả năng sẽ khiến cho rêu xanh sinh sôi nhiều.
4. Lượng phân bón cơ bản là phải đủ, nhất định phải xem xét các chất dinh dưỡng đã có trong ao ( vd như :bùn) và kết cấu số lượng các chất dinh dưỡng cơ bản đã bón xuống ao, nếu bùn đáy nhiều thì bón ít, bùn đáy ít hoặc ao mới thì bón một lượng thích hợp.
5. Khi bùn đáy ít, nếu như chỉ bón riêng chế phẩm vi sinh (khuẩn sống) thì hiệu quả gây màu tương đối kém, những khuẩn này sau khi xuống ao sẽ không có thứ gì có thể phân giải nó thành phân bón được.
6. Bón phân sau khi thả giống nên bón ít nhưng nhiều lần, sử dụng ít hoặc thận trọng khi sử dụng phân đạm như phân ure, nếu không thì hàm lượng NH3 có thể sẽ tăng lên.
7. Hàm lượng đạm lân thực tế trong nước vượt quá tỉ lệ 10:1 thì tảo Silic sẽ rất dễ sinh sôi phát triển mạnh; tỉ lệ đạm lân là 3:1 – 7:1, thậm chí gần 10:1 thì tảo lục dễ phát triển nhiều; nhưng tỉ lệ đạm lân sấp xỉ 1:1 thì các loại tảo như tảo Dinoflagellates hay tảo Flagellates độc hại dễ sinh sôi nhiều.
8. Sau khi gây màu nước thì độ trong suốt của nước nên nằm trong khoảng 30cm. Nước màu xanh (xanh nhạt, xanh lục, xanh vàng hoặc màu đậu xanh) ổn định hơn so với nước màu nâu (màu trà, màu nâu sẫm), muốn có được màu nước ổn định cần cố gắng điều chỉnh số lượng và chủng loại phân bón, tạo màu nước xanh.
II. Lợi và hại trong phương pháp gây màu nước theo như bình thường
1. Phương pháp gây màu nước thông thường là trước tiên dọn ao, giải độc, sau đó cho nước vào giải độc gây màu nước, trên cơ bản đã gây được màu nước, nhưng nhiều lúc, một tuần, nhiều nhất là khoảng nửa tháng thì nước lại trong và rớt tảo, quấn tảo, nhưng nếu chỉ sử dụng những sản phẩm có chứa phân bón hóa học thì phát huy tác dụng khá nhanh, nhưng thời gian ổn định lai không dài. Có thể không ít những hộ nuôi sử dụng các phương pháp như phân gà, phân vịt, phân lợn, bột chất lượng kém (vốn gọi là bột vàng), bã lạc, bã đậu, đường gạo thêm vào một ít phân hóa học hoặc các sản phẩm gây màu nước bán trên thị trường để gây màu, hiệu quả gây màu cũng rất ổn nhưng cứ mười ngày nửa tháng sau nước lại trong, rớt tảo và quấn tảo, đó là vì những dinh dưỡng được bón xuống nước không đầy đủ không cân bằng dẫn đến hiện tượng thiếu hụt một vài chất dinh dưỡng ( phần lớn là đạm đủ lân thiếu), một vài loại tảo bị ức chế sinh trưởng, mà cùng lúc lại có những loại tảo khác sinh trưởng dẫn đến quấn tảo.
2. Có người sử dụng sản phẩm khuẩn sống (còn gọi là chế phẩm vi sinh hay sinh học) như: vi khuẩn quang hợp, khuẩn Bacillus, khuẩn nitrat,.., một số thấy hiệu quả ngay, một số hiệu quả không rõ rệt, tại sao lại như vậy? làm phép so sánh, khuẩn sống giống như nồi cơm điện và điện của chúng ta, các sản phẩm gây màu( như phân gà, đường gạo, bã đậu,..) giống như gạo chúng ta bỏ vào nồi, bao nhiêu gạo thì nấu ra bấy nhiêu cơm. Khuẩn sống chủ yếu có tác dụng phân giải và phân giải từ từ, các chất dinh dưỡng bón xuống nước không nhiều hoặc ít bùn, tất nhiên là không đủ điều kiện gây màu, gây màu không đủ khó tránh khỏi nước thay đổi biến chất, đặc biệt là những ao mới, thời kì đầu cho ăn ít, chất bài tiết của tôm cũng rất ít, chất dinh dưỡng trong nước ao ít, hiệu quả sử dụng vi khuẩn làm sao có thể duy trì được trong thời gian dài đây? Trừ khi thêm vào các chất có đầy đủ dinh dưỡng vào trong sản phẩm khuẩn sống thông thường.
3. “ Axit amin gây màu nước”, sản phẩm này cũng phổ biến giống như chất gây màu nước axit amin, dầu gây màu nước axit amin, dịch gây màu axit amin , thành phần chủ yếu ngoài những axit amin phức hợp ra còn có peptit hoạt tính, nhiều vitamin và khoáng chất, thậm chí còn có cả khuẩn phức hợp có ích. Phát huy tác dụng nhanh, hiệu quả tốt, vì axit amin được sử dụng nhanh hơn các protein thông thường, dinh dưỡng phong phú, hiệu quả gây màu cũng duy trì được khá lâu, nhưng các axit amin sau khi phân giải chủ yếu sinh ra đạm, cũng có thể là do thiếu lân, kali hoặc các nguyên tố vi lượng,… hoặc là tỉ lệ không cần bằng dẫn đến hiện tượng quấn tảo.
4. Chỉ sử dụng khuẩn “EM” nguyên nhân hiệu quả lên men không tốt có thể là do khuẩn “EM” phần lớn là khuẩn acid lactic, men, khuẩn quang hợp,…; khả năng phân giải các chất hữu cơ đại phân tử của chúng tương đối kém, số lượng khuẩn Bacillus có thể phân giải được chất hữu cơ đại phân tử quá ít; cũng có người áp dụng bịt kín cho lên men, hiệu quả không tốt là vì lượng oxy tiêu hao trong quá trình khuẩn Bacillus sinh sôi và phân giải chất hữu cơ đại phân tử nhiều, sau khi bịt kín dễ bị thiếu oxy dẫn đến số lượng sinh sôi khuẩn Bacillus ít, thậm chí có thể bị chết đi.
III. Kiến nghị một số phương pháp gây màu nước:
Cho nước vào, duy trì độ sâu từ 1.0- 1.5m
Phương pháp 1:
1.Sử dụng để diệt tế bào vi rút, vi khuẩn, nấm…5-8kg/1000m3.
– Diệt các loại cá tạp, ốc, trai… 8 – 15kg/1000m3.
2. Ngày thứ lăm, sáng tạt “ BIO POWER” giải độc lần nữa, lượng dùng là 2250g/ 1000m3. chiều tạt “BIO POWER”, “bùn đen” để hấp thụ các kim loại nặng và giảm các chất độc hại. lượng dùng của bùn đen là 3000g/ 1000m3.
3. Ngày tiếp theo tạt BIO BESTOT hoặc HC BIO khắp ao, để đẩy nhanh tốc độ gây màu nước.
Phương pháp 2:
Tạt bùn đen khắp ao tiến hành hấp thụ kim loại nặng và các chất độc hại, lượng dùng 3000g/ 1000m3.
Có thể áp dụng các sản phẩm gây màu hiệu quả nhanh bón vào nước (vd như: phân hóa học, tốt nhất là phân hỗn hợp, chỉ cần không chứa khuẩn sống là được) , sử dụng chất giải độc ít gây hại cho tảo, lượng dùng cao hơn lượng chỉ định một chút để giải độc ( cũng có những hộ nuôi không giải độc hết ao đã thả giống), chờ đến khi thuốc giải độc hết tác dụng thì bón phân hiệu quả lâu và chế phẩm vi sinh ( khuẩn sống) để điều chỉnh nước ao nuôi rồi thả giống.
Bón phân hữu cơ hoặc các sản phẩm khuẩn sống trước và sau khi thả giống đều được. Tính theo 1000m2( độ sâu 1m), dựa vào mức dinh dưỡng trong ao nhiều hay ít, các sản phẩm gây màu nước nhanh có thể lựa chọn một trong các phương pháp sau: 1/ 2.5 – 10 kg phân ure hoặc ammonium bicarbonat cộng thêm 1- 2.5kg phân lân, cho thêm 0.5- 1.5 kg phân hỗn hợp; 2/ 1.5 – 2kg chất kích thích tảo đơn bào ( gọi tắt là tảo đơn bào) + 1- 1.5 kg phân hỗn hợp; 3/ Các sản phẩm gây màu nước nhanh bán trên thị trường + một lượng nhỏ phân hỗn hợp.
Phương pháp 3:
Tạt bùn đen khắp ao để hấp thụ kim loại nặng và giảm các chất độc hại. Lượng dùng từ 6- 8kg.
2.5 kg BIO FEED + (1 -1.5kg) HC BIO ( BESTOT No2, BIO BESTOT lượng dùng là 500g) cùng lên men cho thêm một lượng nước vừa đủ, ngâm 12 tiếng ( chủ yếu có tác dụng lên men ) rồi tạt khắp ao. Lần thứ nhất, lượng tạt phải đủ, không nên sủ dụng quá lượng.
Tại sao lại chọn BIO FEED mà không phải là phân gà, bã đậu,.. bởi vì chất hữu cơ trong phân gà nhiều, nhưng đạm mới có khoản 4%, mà các chất trong BIO FEED nhiều, dinh dưỡng đầy đủ, dinh dưỡng trong 1kg BIO FEED có thể sánh với 20 kg phân gà. Protein trong bã đậu tuy cao đạt 40% nhưng dinh dưỡng đơn nhất, thiếu lân kali và các nguyên tố vi lượng khác. BIO FEED ít tạp chất, cơ bản không gây ô nhiễm ao nuôi, BIO FEED đã lên men được khuẩn sống phân giải từ từ, không ngừng cung cấp dinh dưỡng cho ao nuôi, liên tục tạo dinh dưỡng; bột nát còn có thể làm thức ăn cho động vật phù du; tôm giống ăn một lượng ít BIO FEED đã lên men, càng có lợi cho tiêu hóa và hấp thụ.
IV. Nguyên nhân gây màu nước thất bại và đối sách
1、Tảo cũng là một loại thực vật, bất kì loài thực vật nào sinh trưởng phát triển cũng cần có giống, phân, ánh sáng, thiếu một trong ba không được,do đó nếu muốn gây màu nước thì phải chuẩn bị ba việc sau đây:
(1) Giống tảo: các loại tảo gây màu nước phải khỏe mạnh, đầy đủ chủng loại và cân bằng nhau.
(2) Phân bón: dinh dưỡng trong phân bón cân bằng, hiệu quả nhanh và lâu dài đều.
(3) Ánh sáng: không có ánh sáng thực vật không thể sinh trưởng phát triển được.
Đồng thời các sinh vật có hại trong nước ít, pH,nhiệt độ nước thích hợp.
2、Các nguyên nhân có khả năng khiến gây màu thất bại:
（1） Số lượng tảo trong nguồn nước( vd như nước ngầm, nước nghèo dinh dưỡng) mình cho vào ao ít, ví dụ như hồ cao triều, ao lót bạt, ao đất cát,…không đủ dinh dưỡng, thiếu các muối dinh dưỡng mà các loại tảo cần để sinh trưởng;
（2） Sử dụng các thuốc giải độc có tác dụng phụ lớn, tiêu diệt các loại tảo và vi sinh vật, kìm hãm sự sinh trưởng và sự phát triển của nó;
（3） Nước ao axit;
（4） Mặc dù bón phân nhưng thiếu một vài loại muối dinh dưỡng hoặc đã mất tác dụng gây màu, các loại tảo cũng không phát triển nổi;
（5） Trời mưa, không đủ ánh sáng mặt trời hoặc là do nhiệt độ thấp kìm hãm tốc độ sinh sôi phát triển của tảo;
（6） Các động vật phù du ăn tảo trong nước nhiều ( vd như trùng bánh xe, các loại giáp xác chân chèo, Brine Shrimp);
（7） Trong nước có quá nhiều tảo tạp ( vd như: Cladophora, Enteromorpha prolifra, cỏ mương,…, vẫn gọi là “ rêu”) ức chế sinh sôi phát triển của tảo đơn bào.
3、Đối sách
Sau khi tìm hiểu rõ nguyên nhân nên áp dụng các đối sách xử lý, nếu như nước bị axit nên sử dụng vôi sống để điều chỉnh, khi thiếu dinh dưỡng thì nhanh chóng bón phân, giải độc có thể dùng BIO POWER, các axit hữu cơ thuộc các loại có chứa axit chanh hoặc axit amin, cũng có thể bơm một phần nước từ ao có nhiều tảo ở bên cạnh, sau đó gây màu lại lần nữa.
Những ao dễ mọc rêu có thể tháo hết nước khi ao bỏ không, ngăn chặn tảo tạp sinh trưởng. Trước khi thả giống cho một ít nước vào (ngâm vừa đủ ngập đáy ), để nó sinh sôi phát triển,sau đó sử dụng 7-8 ppm CuSO4 hoặc 1-2ppm Nitrofen hoặc bột tẩy trắng nồng độ cao để diệt tảo. Đối với những ao đã thả tôm giống, khi có rêu xanh thì không thể bón phân ngay hoặc dùng thuốc diệt tảo để diệt tảo ( nếu bón phân, khả năng tranh phân bón của rêu xanh mạnh hơn tảo đơn bào, lúc này bón càng nhiều thì nước càng trong; nếu diệt tảo, cũng chính là diệt hết những tảo đơn bào có ích phá hoại cân bằng tảo, phần lớn tảo chết phân giải sẽ phá hoại môi trường nước), mà nên vớt hết bằng sức người và mau chóng cho nước vào ( khi tầng đáy không thấy ánh sáng chiếu thì các tảo sống dưới đáy càng không phát triển được ), ban ngày và chiều tối thêm nước để đưa các giống tảo mới vào, sau đó sử dụng khuẩn sống ( BIO BESTOT, BESTOT No2, HC BIO ) để duy trì chất nước tốt, hoặc dùng bùn đen tạt phủ lên trên rêu xanh , có hiệu quả diệt trừ rêu nhất định. Tốt nhất nên sử dụng ba phương pháp gây màu kể trên, ao đã thả giống cần chú ý lượng dùng bùn đen.
