Cũng giống như con người cần oxy để duy trì sự sống, oxy hòa tan cũng là điều kiện cơ bản để tồn tại của các loài động vật thủy sản. Trong quá trình chăn nuôi, đã có vô số trường hợp vật nuôi chết hàng loạt do không đủ oxy hòa tan, điều này khiến người dân thở dài và tự hỏi mình hiểu biết bao nhiêu về oxy hòa tan, đây là điều quan trọng nhất trong nuôi trồng thủy sản.
Định nghĩa: Oxy phân tử trong không khí hòa tan trong nước được gọi là oxy hòa tan, tức là oxy thể khí tồn tại trong khoảng trống giữa các phân tử nước, ký hiệu là DO, và đơn vị là mg/L.
Những nhân tố ảnh hưởng đến hàm lượng oxy hòa tan
Hàm lượng oxy hòa tan liên quan chặt chẽ đến áp suất khí quyển, áp suất riêng phần của oxy, nhiệt độ nước, độ mặn và chất lượng nước. Hàm lượng oxy hòa tan tỉ lệ thuận với áp suất không khí và tỉ lệ nghịch với nhiệt độ nước và độ mặn. Ở 20°C và 100kPa, oxy hòa tan trong nước tinh khiết là khoảng 9mg/L.
Nguồn oxy hòa tan trong nước nuôi trồng thủy sản
- Không khí hòa tan vào ao
- Quá trình quang hợp của thực vật là nguồn cung cấp oxy hòa tan chính trong ao nuôi trồng thủy sản.
- Các yếu tố bên ngoài, thông qua việc sử dụng máy sục khí, oxy hóa, sử dụng hóa chất tăng oxy hoặc thay nước để tăng lượng oxy hòa tan trong nước.
Nguồn tiêu thụ oxy hòa tan trong nước nuôi trồng thủy sản
- Thoát ra ngoài từ ao, khi độ bão hòa oxy hòa tan trong ao > 100%, nước ao sẽ giải phóng oxy ra ngoài không khí.
- Động vật nuôi tiêu thụ.
- Hô hấp của nước, tảo, động vật phù du và các hô hấp khác. Hô hấp của cặn lắng là hô hấp của động vật đáy, thực vật thủy sinh và vi sinh vật, hô hấp của vi sinh vật chiếm phần lớn quá trình hô hấp của cặn lắng. Ví dụ, các hợp chất hữu cơ lắng trong cặn bị phân huỷ dưới tác dụng của vi khuẩn hiếu khí, oxy hoà tan trong nước cần được tiêu thụ, nếu tính chất hữu cơ là cacbon, theo phương trình C + O2 = CO2 thì có thể biết rằng cứ 12 gam cacbon thì tiêu tốn 32 gam oxy. Đáy ao có lớp cặn dày sẽ tiêu thụ 50-75% lượng oxy hòa tan trong ao. Sinh vật phù du và chất hữu cơ lơ lửng có thể tiêu thụ 20-45% lượng oxy hòa tan, trong khi đó, tỷ lệ oxy hòa tan của vật nuôi rất lớn.
Sự thay đổi oxy hòa tan trong ao nuôi
Oxy hòa tan trong ao nuôi trồng thủy sản tăng hoặc giảm trong ngày do quá trình quang hợp và hô hấp. Sau khi mặt trời mọc, với quá trình quang hợp của tảo liên tục được tăng cường, hàm lượng oxy hòa tan trong nước tiếp tục tăng cao, đạt giá trị cao nhất vào buổi chiều. Sau khi chiều tà, quang hợp ngừng lại, quá trình hô hấp tiêu hao một lượng lớn oxy, hàm lượng oxy hòa tan tiếp tục giảm. Lúc này, cần chú ý đến tác hại do oxy hòa tan không đủ.
Ngoài ra, oxy hòa tan còn có sự phân bố ngang và phân bố dọc không đồng đều. Vào ban ngày, do quá trình quang hợp, lượng oxy hòa tan trong nước mặt và các lỗ thông gió nơi tảo tụ tập cao hơn trong nước đáy và các lỗ thông gió lên. Đáy ao không đủ khả năng sản xuất oxy do thiếu ánh sáng, và sự phân giải chất hữu cơ lắng đọng bởi vi sinh vật sẽ tiêu thụ một lượng lớn oxy và trở thành nguồn gốc của tình trạng thiếu oxy.
Sự nguy hiểm của việc không đủ oxy hòa tan trong ao nuôi
Trong trường hợp không đủ oxy hòa tan, sự phân hủy các chất hữu cơ không hoàn toàn, dễ sinh ra các chất độc hại như nitơ amoniac, sunfit, hydro sunfua, metan.
Các mầm bệnh như vi khuẩn có hại và ký sinh trùng rất dễ sinh sôi trong điều kiện thiếu oxy hòa tan.
Oxy hòa tan thấp ức chế sự sinh trưởng và các hoạt động sinh lý bình thường của vật nuôi, giảm lượng thức ăn, giảm sức đề kháng, dễ bùng phát dịch bệnh, trường hợp nặng có thể dẫn đến chết hàng loạt. Nếu oxy hòa tan ở mức 4ppm, tôm vẫn sẽ ăn thức ăn, nhưng tỷ lệ sử dụng thức ăn (FCR) sẽ giảm. Nếu lượng oxy hòa tan được duy trì ở mức 2 ~ 3ppm, tôm sẽ ngừng ăn và thể trạng xấu đi. Khi oxy hòa tan dưới 2ppm, tôm sẽ chết vì ngạt thở.
Làm thế nào để tăng lượng oxy hòa tan trong ao nuôi
Trang bị và sử dụng máy sục khí tùy theo điều kiện ao nuôi, nhất là vào những ngày nắng, có thể vận chuyển lượng oxy hòa tan siêu bão hòa trên bề mặt nước nuôi trồng thủy sản xuống đáy ao để kịp thời “trả nợ oxy” sinh ra dưới đáy ao. .
Hóa chất tăng oxy có thể được sử dụng trong trường hợp khẩn cấp để tăng nhanh lượng oxy hòa tan trong nước.
Giảm mật độ nuôi phù hợp và giảm tiêu thụ oxy của vật nuôi.
Vét bỏ thức ăn thừa và phân còn sót lại ở đáy ao thường xuyên để giảm nguồn tiêu thụ oxy ở tầng đáy, tăng cường sử dụng các tác nhân vi sinh hữu ích để phân hủy chất hữu cơ trong ao một cách định kỳ và thường xuyên.
